Pieniądz elektroniczny
Lata 60. XX wieku IBM i American Airlines tworzą system SABRE (Semi-Automatic Busines Research Environment), który pozwala biurom linii lotniczych wyposażonym w terminale połączone z liniami telefonicznymi dokonywać rezerwacji, sprawdzać dostępność miejsc w samolotach, a także płacić za bilety w systemie kredytów elektronicznych (1).
1968 Powstaje technologia elektronicznej wymiany danych - EDI, która później została wykorzystana jako podstawa płatności elektronicznych. Wymiana ta (Electronic Data Interchange) to transfer biznesowych informacji transakcyjnych z jednego systemu informatycznego do innego, z wykorzystaniem standardowych, zaakceptowanych formatów komunikatów. W ramach EDI definiuje się sekwencję komunikatów między stronami transmisji, przy czym każda z nich może być jej nadawcą lub odbiorcą. Aby w pełni wykorzystać zalety EDI, uczestnicy kanału logistycznego powinni się komunikować za pośrednictwem komputera. Innymi słowy, efektywne wdrożenie EDI wymaga bezpośredniej komunikacji między systemami komputerowymi, zarówno nabywców jak i sprzedawców produktu. EDI nie określa sposobu przesyłania komunikatów - mogą one być nadawane przez dowolne medium, którym posługują się obie strony transmisji. Może to być transmisja modemowa, poprzez protokoły FTP, HTTP, AS1, AS2.
1969 Helmut Gröttrup i Jürgen Dethloff uzyskują patent na zautomatyzowaną kartę z chipem elektronicznym.
1972 BankAmericard umieszcza na karcie płatniczej pasek magnetyczny (2), pomagający w weryfikacji transakcji i będący podstawą elektronicznego transferu środków.
1973 Bank of America wprowadza system BASE I, a następnie BASE II. Były to pierwsze systemy elektroniczne - wcześniej autoryzacji płatności kartami bankowymi dokonywano telefonicznie.
1979 W Wielkiej Brytanii powstaje system elektronicznej wymiany danych Prestel (3), uznawany obecnie za jednego z najwcześniejszych prekursorów Internetu i płatności on-line. Oparty był nie na komputerach osobistych, lecz na… telewizorach. Dokonywanie płatności wymagało przeprowadzenia połączenia telefonicznego we współpracy z odbiornikiem telewizyjnym. Ponieważ sprzęt obsługujący Prestela był kosztowny, więc usługa się nie przyjęła. Na bazie Prestela powstał w 1983 r. Homelink, system wspierany przez Bank of Scotland oraz Nottingham Building Society. Stworzono w ten sposób pierwsze w historii usługi, które można określić jako bankowość elektroniczną.
1982 France Télécom oraz La Poste wprowadzają Minitel (4), system wideotekstowy działający w trybie on-line i dostępny za pośrednictwem linii telefonicznych. Uznawany jest za najbardziej udaną usługę sieciową, jaka istniała na świecie przed rozpowszechnieniem się Internetu. Do korzystania z tego systemu potrzebny był specjalny terminal, składający się z klawiatury połączonej z niewielkim monitorem i modemem. Pierwotnym celem wdrożenia systemu Minitel był dostęp do elektronicznej książki telefonicznej. Użytkownicy mogli również wyszukiwać informacje, przeglądać elektroniczne wydania gazet, rezerwować bilety kolejowe. Gdy zdalny dostęp do rachunków poprzez Minitel udostępniło siedem największych banków francuskich, system zaczął odgrywać znaczącą rolę także w bankowości elektronicznej. Ograniczenia techniczne (np. brak graficznego interfejsu i niewielka prędkość transmisji informacji) oraz ograniczony terytorialnie zasięg (obszar Francji) spowodowały, że w XXI wieku został on wyparty przez ogólnoświatową sieć, jaką jest Internet.
1983 Firma STMicroelectronics wprowadziła na rynek pierwsze telefoniczne karty prepaidowe, które są pieniądzem elektronicznym w sensie ściślejszym niż np. karty bankowe czy kredytowe. Na rynku francuskim pojawiają się pierwsze masowo dystrybuowane karty z chipem. Były to karty telefoniczne.
1984 W Finlandii po raz pierwszy wprowadzono do użytku system home banking, umożliwiający kontakt z bankiem poprzez komputer.
1992 Na francuskim rynku pojawiają się karty debetowe Carte Bleue (5) z chipem. Do weryfikacji transakcji w terminalach w punktach sprzedaży stosowany był normalnie numer PIN, jednak po raz pierwszy możliwe były także płatności bez podania kodu - w przypadku drobnych transakcji, takich jak np. opłata za autostradę.
1994 Powstaje gra typu MMORPG "World of Warcraft", w której po raz pierwszy pojawiły się wirtualne środki płatnicze o wartości i znaczeniu podobnym do pieniędzy w "realu". W grze jednostkami pieniężnymi są: sztuka miedzi (ang. copper), srebra (silver) lub złota (gold). Jedna sztuka złota (6) to sto sztuk srebra, a jedna sztuka srebra to sto sztuk miedzi. W grze istnieją również inne środki płatnicze, np. punkty honoru (honor points) zdobywane za walkę z graczami i punkty arenowe, Badge of Justice lub Emblem of Heroism, Emblem of Valor, Emblem of Conquest, oraz tzw. tokeny za walkę z przeciwnymi graczami na polu bitwy.
1994 Europay, MasterCard i Visa publikują pierwszą wersję wspólnego standardu dla kart inteligentnych (smart-card). Wprowadzenie kart chipowych opartych na tym systemie miało zapewnić zwiększenie bezpieczeństwa transakcji i ograniczenie skali oszustw, związanych z kartami płatniczymi. System ten - znany pod nazwą EMV, od trójcy firm, które go stworzyły - był przez lata modyfikowany i doskonalony. Stopniowo akceptowało go też coraz więcej krajów.
1994 Do użytku wchodzi MIFARE - bezdotykowy standard karty opracowany przez firmę Philips. W 1997 r. opublikowano standard MIFARE Pro, w którym karta została wyposażona w mikroprocesor z koprocesorem szyfrującym algorytmem 3DES. W 2000 r. opracowano pierwszy na świecie w pełni zgodny z normą ISO/IEC 14443 czytnik IC (rodzina czytników RC500 w standardzie MIFARE). W styczniu 2002 r. do sprzedaży trafiły karty MIFARE 4k. Standard ten obowiązuje do dziś.
Pierwsza połowa lat 90. W miarę upowszechniania się Internetu zaczynają powstawać rozwiązania umożliwiające płatności w sieci. Była to tzw. pierwsza generacja systemów mikropłatności, której koniec datuje się umownie na rok 2000. W 1994 r. płatności via Internet zaczyna akceptować w USA sieć Pizza Hut. W 1995 r. powstaje Amazon.com, jeden z pierwszych dużych serwisów opierających się na płatnościach w Internecie.
1995 W Stanach Zjednoczonych pojawia się bank, który umożliwił klientom korzystanie za pośrednictwem Internetu z usług bankowych. Nie miał oddziałów fizycznych, czyli był bankiem wirtualnym. Nazywał się Security First Network Bank. Powstał w Pineville, w amerykańskim stanie Kentucky, a jego założycielem był James (Chip) S. Mahan III.
Połowa lat 90. W europejskich krajach pojawiają się karty, które przechowują środki płatnicze we własnej pamięci (tzw. stored value cards) i pozwalają płacić za produkty lub usługi bez konieczności łączenia się z siecią. Ta forma elektronicznego pieniądza była bardzo popularna i znana pod różnymi nazwami - w Niemczech jako Geldkarte (7), w Belgii - Proton, we Francji - Moneo.
1995-1996 Powstają pierwsze systemy wirtualnej, cyfrowej, a zarazem internetowej, waluty. Jednym z pierwszych takich e-pieniędzy był Millicent, założony w 1995 r. W następnym roku pojawiły się CyberCoin oraz ECash. Niedługo trzeba było czekać na "elektroniczne złoto", czyli E-gold, środek płatniczy wymyślony przez Douglasa Jacksona. Do 2009 r. korzystało z e-złota (co ciekawe, naprawdę opartego na złocie) nawet 5 mln internautów. Do upadku tego protoplasty bitcoina przyczyniły się hakerskie ataki na system E-gold oraz wykorzystywanie go przez przestępców do prania pieniędzy i oszustw. Powstałą w tamtej epoce - a dokładnie w 1998 r. - elektroniczną walutą, która wciąż jest w użyciu, był stworzony w Moskwie system WebMoney.
1997 Pierwsze mobilne formy płatności pojawiły się w USA, w automatach sprzedających napoje Coca-Coli. Kupujący wysyłał SMS-a i po potwierdzeniu transakcji otrzymywał produkt. W tym samym roku pojawiła się mobilna bankowość w dość podobnej formie, która polegała na wysyłaniu zleceń SMS-owych do Merita Bank.
1998 Startuje PayPal (8). Założyli go wspólnie Peter Thiel, Max Levchin, Luke Nosek oraz Elon Musk. Początkowo służył do przesyłania pieniędzy za pomocą telefonów komórkowych, palm pilotów i pagerów, jednak w krótkim czasie wprowadził system oparty na stronie internetowej. W październiku 2002 r. serwis PayPal został zakupiony przez serwis aukcyjny eBay za 1,5 mld dolarów, zastępując dotychczasowy system płatności Billpoint. 18 lipca 2015 r. nastąpiło oddzielenie od eBay, a wartość serwisu PayPal wyceniono na 47,4 mld dolarów. PayPal jako pierwszy zastosował CAPTCHA - rodzaj techniki wykorzystywanej na stronach www w charakterze zabezpieczenia, którego celem jest dopuszczenie do przesyłania danych wyłącznie przez człowieka.
2002 Firmy Sony i Philips porozumiały się co do standardu komunikacji na bliskie odległości, znanego później jako Near Field Communication (9). Było to rozwinięcie znanej od lat 80. technologii RFID. NFC to krótko-zasięgowy, wysokoczęstotliwościowy, radiowy standard komunikacji, pozwalający na bezprzewodową wymianę danych na odległość do 20 cm. Technologia ta jest prostym rozszerzeniem ISO/IEC 14443 (karta zbliżeniowa), która łączy interfejs kart inteligentnych i czytnik w jednym. Urządzenia NFC mogą komunikować się zarówno z istniejącymi urządzeniami w standardzie ISO/IEC 14443, jak również z innymi urządzeniami NFC, a tym samym są zgodne z istniejącą i będącą już w użyciu infrastrukturą publicznego transportu i płatności, jak MIFARE. NFC jest przede wszystkim nakierowane na wykorzystanie w telefonach komórkowych.
2002 Międzynarodowe stowarzyszenie The Internet Engineering Task Force (IETF) określa sposób przesyłania danych EDI poprzez pocztę elektroniczną. Trzy lata później ustala metodę przesyłania danych finansowych przez HTTP z użyciem MIME (Multipurpose Internet Mail Extensions), czyli standardu stosowanego przy przesyłaniu poczty elektronicznej, który definiuje budowę komunikatu e-mail.
2009 Powstaje bitcoin (10), bitmoneta - kryptowaluta stworzona przez osobę (bądź grupę osób) o pseudonimie Satoshi Nakamoto. Nazwa odnosi się także do używającego jej otwarto-źródłowego oprogramowania oraz sieci peer-to-peer, którą formuje. Bitmonety mogą zostać zapisane na komputerze osobistym w formie pliku portfela albo być przetrzymywane w prowadzonym przez osoby trzecie zewnętrznym serwisie zajmującym się przechowywaniem takich portfeli. W każdym z tych przypadków bitcoiny mogą zostać przesłane przez Internet do dowolnego posiadacza adresu bitcoin. Każdy bitcoin dzieli się na 100 mln mniejszych jednostek, zwanych satoshi. W grudniu 2015 r. amerykańskie portale Wired i Gizmodo, po przeprowadzeniu śledztwa dziennikarskiego, zasugerowały, iż twórcą bitcoina może być australijski przedsiębiorca z branży IT - Craig Steven Wright. W celu zakończenia spekulacji na swój temat, "podejrzany", oficjalnie przyznał się i przedstawił dowody, iż to on pod pseudonimem Satoshi Nakamoto stworzył najpopularniejszą wirtualną walutę. Społeczność Bitcoina uważa jednak, że to nieprawda.
2011 Demonstracja usługi płatności mobilnych Google Wallet (11). Klienci mogą tu płacić przy pomocy technologii NFC. Dostępny wyłącznie w USA system pozwala użytkownikom m.in. na przechowywanie w nim kart debetowych, kredytowych, lojalnościowych i upominkowych.
2014 Duński bank centralny zapowiada oficjalnie, że z końcem 2016 r. przestanie produkować gotówkę. Rząd włoski z kolei wręcz nakazuje, by wszystkie transakcje powyżej tysiąca euro były regulowane bezgotówkowo. Na podobne ograniczenia zdecydowało się także kilka innych państw w Europie na razie chodzi głównie o obniżanie limitów transakcji, które wolno przeprowadzać z użyciem gotówki. Jest tak np. we Francji.
