Kropki kwantowe z Noblem w atmosferze skandalu

Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za 2023 rok otrzymało trzech uczonych: Moungi G. Bawendi, Louis E. Brus i Aleksiej I. Ekimow - za odkrycie i rozwój techniki kropek kwantowych. Bawendi jest amerykańskim chemikiem pochodzenia francusko-tunezyjskiego, pracującym na MIT, Brus pracuje na Uniwersytecie Columbia, a Ekimow jest rosyjskim uczonym, który swoich odkryć dokonywał jeszcze w czasach istnienia ZSRR, od 1999 r. mieszka w USA i pracuje w nowojorskiej firmie Nanocrystals Technology.

Kropkę kwantową po raz pierwszy uzyskał w 1981 roku jeden z tegorocznych noblistów, Aleksiej Ekimow w Instytucie Optyki w Leningradzie. Nazwa „kropka kwantowa” została użyta po raz pierwszy kilka lat później, ale w praktycznym i konsumenckim zastosowaniu wykorzystał je dopiero Samsung w 2011 roku. Te półprzewodnikowe nanokryształy służą m.in. jako źródła światła w wyświetlaczach i ekranach LED.

Tegoroczne chemiczne Noble zostały ogłoszone w atmosferze skandalu związanego z wyciekiem nazwisk laureatów na kilka godzin przed oficjalną enuncjacją, w emailu do szwedzkiej gazety, co uznaje się za żenujący incydent. W dodatku Johan Åqvist, przewodniczący komitetu noblowskiego w dziedzinie chemii, twierdził, że to nie były nazwiska laureatów. Później jednak okazało się, że jednak były to te same osoby.

Źródło: theguardian.com, Fot. nobelprize.org

Mirosław Usidus